Z Ewą Kononienko-Pawlas, koordynatorką krajową, rozmawia Alina Boczkowska

- Jest Pani krajową koordynatorką Ekumenicznego Forum Chrześcijanek Europy. Proszę przybliżyć genezę tej międzynarodowej organizacji?

- Idea utworzenia tej organizacji pojawiła się dość wcześnie. Istniały już wówczas inne ruchy kobiece, jak Światowy Dzień Modlitwy Kobiet (ŚDMK), czy Stowarzyszenie Kobiet i Dziewcząt Chrześcijańskich (YWCA), działające również na terenie Europy. Tym razem chodziło o organizację, która skupiałaby w swoim gronie przedstawicielki różnych Kościołów.

• 

W 1965 roku miało miejsce spotkanie grupy kobiet powołanej przez Światową Radę Kościołów (WCC) i Sekretariat ds. Jedności Kościoła przy Watykanie. Wynikiem tego spotkania było utworzenie Ekumenicznego Związku Kobiet działającego od 1968 do 1972. Następnie w 1978 z inicjatywy Światowej Rady Kościołów doszło do konsultacji chrześcijanek w Brukseli. W wyniku wielu spotkań wyłoniono Komitet Koordynacyjny, który przygotował program i statut. W maju 1982 na konferencji w Gwatt w Szwajcarii powołano do życia Ekumeniczne Forum Chrześcijanek Europy.

Członkami Forum mogą być krajowe i regionalne chrześcijańskie organizacje kobiece, grupy konfesyjne lub narodowe. Od samego początku istotną sprawą dla założycielek Forum była obecność kobiet również z tzw. bloku wschodniego i ideę tę konsekwentnie wprowadzano w życie.

- Do jakich celów zostało powołane EFChE?

- Głównym celem było utworzenie platformy wspólnych działań dla chrześcijanek różnych wyznań i narodowości. W obliczu zimnej wojny (rok założenia 1982), zagrożenia dezintegracją i podziałem, kobiety mogły być tą grupą społeczną, która promuje działania pozytywne i konstruktywne ponad podziałami i granicami. Celem Forum jest wzmocnienie ekumenicznej współpracy kobiet, pogłębienie ich solidarności, wspieranie ich w poszukiwaniu wspólnej europejskiej tożsamości i pogłębienie wiary w oparciu o wyzwalające zwiastowanie Biblii. Forum zajmuje stanowisko w istotnych dla współczesnego świata problemach, angażuje się również w działania społeczne za pomocą konkretnych projektów i akcji.

- Każda organizacja działa zgodnie z przyjętym statutem. Jak od strony organizacyjnej funkcjonuje Forum?

Logo EFChE - Forum jest organizacją niezależną, posiada własny statut i strukturę. Począwszy od 1990 roku, na czele Forum (w okresie między Zgromadzeniami Ogólnymi) stoją trzy współprezydentki - reprezentantki trzech głównych rodzin chrześcijańskich: protestanckiej, katolickiej i prawosławnej. Aktualnie są to: Catherine Gyarmathy (Kościół rzym-kat. - Szwajcaria), Katerina Karkala-Zorba (Kościół prawosł. - Grecja), Inge Schintlmeister (Kościół luterański - Austria) oraz wspomagający ich działanie Komitet Koordynacyjny składający się z pięciu pań reprezentujących różne wyznania i narodowości. Obecnie są to: Margaret Clark (rzym-kat., Szkocja), Ruth Clarke (luterański, Anglia), Anne Lagerstedt (luterański, Finlandia), Elena Timofticiuk (prawosł., Rumunia), Johanna Friedlein (luterański, Niemcy). W skład zarządu wchodzą także: skarbniczka, koordynatorka projektów, komitet finansowy oraz przewodniczące różnych komisji tematycznych. Celem usprawnienia działalności Forum w Brukseli działa Biuro zawiadujące jego pracami.

Z Komitetem Koordynacyjnym współpracują koordynatorki krajowe. Komitet Koordynacyjny jest władzą wykonawczą Forum. Forum nie ma stałej siedziby (jeśli nie liczyć Biura Ecumenical Centre, mieszczącego się w Brukseli - Rue Joseph II 174, B1000 Bruxelles w Belgii); spotkania, posiedzenia, zgromadzenia odbywają się w różnych miejscach. Podstawową płaszczyzną działania o charakterze ustawodawczym są Zgromadzenia Ogólne, wtedy ustanawia się statut lub dokonuje w nim zmian, wybiera władze Forum, wytycza ogólne linie działania.

Od 1982 odbyły się następujące Zgromadzenia Ogólne:

I. 1982 - zgromadzenie założycielskie w Gwatt w Szwajcarii. "Pokój i sprawiedliwość"
II. 1986 - Järvenpää, Finlandia. "Budowanie nadziei na nową wizję życia"
III. 1992 - York, Wlk. Brytania. "Nazwać podziały, wytyczyć cele"
IV. 1994 - Budapest, Węgry. "Nie bój się - pamiętaj o przyszłości"
V. 1998 - El Escorial, Hiszpania. "Z nadzieją w nowe tysiąclecie"
VI. 2002 - Čelakovice, Rep. Czeska. "Powołane do współodczuwania i wolności - kobiety europejskie kształtują przyszłość Europy"

- Kto obecnie należy do EFChE i ilu członków liczy ta międzynarodowa kobieca organizacja? Czy wszystkie europejskie państwa mają w tym gremium swoje przedstawicielki?

- Aktualnie do EFChE należy 30 państw europejskich. Chodzi o te kraje, które mają prawo głosu w czasie Zgromadzeń Ogólnych i regularnie opłacają składki członkowskie. Forum finansuje się bowiem ze składek, dotacji z Rady Europy i z Unii Europejskiej (z tym, że są to dotacje na projekty, a nie na funkcjonowanie Forum). Każdemu państwu, bez względu na ilość uczestniczek, przysługuje jeden głos. Oprócz tego w obradach Forum uczestniczą kobiety z zaprzyjaźnionych państw, np. Gruzji, Armenii, Albanii.

- Od kiedy Polki uczestniczą w pracach Forum i jakie Kościoły z naszego kraju angażują się w działalność EFChE?

- Polki zaangażowane są właściwie od początku. Ideę tę rozpropagowała w Polsce p. Kinga Olgay Stawikowska z Kościoła ewangelicko-reformowanego. Następnie przez wiele lat koordynatorką krajową była p. Krystyna Lindenberg, również z Kościoła ewangelicko-reformowanego, a ja, należąca do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, funkcję tę pełnię od 2000 r.

Począwszy od posiedzenia w Järvenpää Polki były obecne w Forum, na razie jako sympatyczki i obserwatorki, a od początku lat 90. jako pełnoprawne członkinie.

Trzeba podkreślić, że należymy do EFChE jako kobiety zrzeszone w Polskiej Radzie Ekumenicznej (PRE), reprezentowanej przez Komisję Kobiet PRE. Innymi słowy będąc zrzeszonymi w PRE jesteśmy zarazem członkiniami Forum. Wszystkie Kościoły zrzeszone w PRE angażują się tym samym w działalność EFChE.

- Poprzez jakie formy działalności Forum realizuje swoje cele statutowe?

- Formy działania EFChE są bardzo zróżnicowane. Forum działa na różnych płaszczyznach i podejmuje wiele wyzwań współczesnego świata. Celem lepszej koordynacji prac powołano następujące komisje tematyczne: Zachowanie Stworzenia, Teologia i duchowość, Koordynacja publikacji i czasopism, strona internetowa, Edukacja i kształcenie, Pokój i sprawiedliwość.

W ramach prac tych komisji organizowane są seminaria, kursy szkoleniowe, spotkania, wydawane są czasopisma czy inne publikacje podejmujące aktualne tematy. Wymienię kilka z nich:

Projekt Adelheid umożliwiający młodym kobietom z krajów Europy Wschodniej i Środkowej naukę obsługi komputera, kurs menedżerski i doskonalenie znajomości języka angielskiego. W latach 2003 i 2004 miały miejsce kolejne kursy: pierwszy etap w Pradze, drugi w Brecon w Walii.

Praca komisji "Pokój i sprawiedliwość" polega m.in. na uczestnictwie w międzynarodowych seminariach na temat handlu kobietami, wspomaganiu organizacji pomagających poszkodowanym w ten sposób osobom, jak np. La Strada, organizowaniu pracy dla kobiet itd. Forum w niektórych krajach, np. Rumunii czy Serbii, angażuje się w programy zdrowotne dla kobiet.

Istotne jest także publikowanie w prasie oświadczeń na aktualne problemy, jak np. zamachy terrorystyczne, wojna w Iraku, kampania przeciw minom przeciwpiechotnym; przeciwdziałanie różnorodnym formom dyskryminacji np. mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych. W marcu 2004 roku przeprowadzono internetowy kurs on-line pt. "Przezwyciężyć kulturę przemocy".

W ramach prac komisji "Teologia i duchowość" odbyła się seria seminariów na temat duchowości kobiecej, m.in. w Zelowie w Polsce w 1998, w Hiszpanii w 2003 (z akcentem na Kościół katolicki) i w Volos w Grecji (z akcentem na Kościół prawosławny). Seminaria o charakterze informacyjnym ułatwiają współpracę między Kościołami, likwidują uprzedzenia, "stajemy się nawzajem dla siebie nauczycielkami naszych wyznań". Również w ramach komisji "Pokój i sprawiedliwość" funkcjonuje program "Sąsiadki w Europie", odbyły się już spotkania polsko-niemiecko-czesko-słowackie oraz krajów bałtyckich.

Komisja ds. ekologii wielokrotnie organizowała (np. na Słowacji) spotkania zatytułowane "Lepiej żyć zamiast więcej mieć", gdzie propaguje się odpowiedzialne zawiadywanie danymi człowiekowi przez Boga dobrami.

EFChE wydaje również własne czasopismo "News" - dawniej "Newsflash". Długo można by wymieniać formy działalności. Dodam jedynie, że oprócz projektów, działalność Forum to w głównej mierze posiedzenia Komitetu Koordynacyjnego (duża część on-line), coroczne spotkania koordynatorek i co cztery lata Zgromadzenie Ogólne.

- Czy kobiety z Kościoła Starokatolickiego Mariawitów brały udział w programach prowadzonych przez Forum?

- Mariawitki, jako członkinie Forum uczestniczą w jego programach. Z tego co wiem, przedstawicielki Kościoła Starokatolickiego Mariawitów brały udział w III Zgromadzeniu Ogólnym w Yorku, w Letniej Akademii Kobiecej w Boldern w Szwajcarii, a także w programie Lidia i Adelheid oraz w konferencji w Grecji w 2000 roku.

- Z jakimi międzynarodowymi organizacjami współpracuje Forum?

- Od początku swojego istnienia EFChE współpracuje z YWCA, Konferencją Kościołów Europejskich (KEK) i Światową Radą Kościołów (WCC). Począwszy od 2001 roku EFChE nawiązało ścisłą współpracę z innymi organizacjami w ramach TEAMS (Through Ecumenical Action More Sharing - "poprzez ekumeniczne działania lepsza wspólnota"). Są to następujące organizacje: Ecumenical Youth Council in Europe (Ekumeniczna Rada Młodzieży w Europie), European Contact Group on Urban Industrial Mission (Europejska Grupa Kontaktowa przy Misji Miejskiej), SYNDESMOS (Światowe Stowarzyszenie Młodzieży Prawosławnej), WSCF EUROPE (Światowa Federacja Studentów Chrześcijańskich).

TEAMS ułatwia ujednolicenie działań, pozwala także pozyskiwać środki finansowe na projekty (szczególnie społeczne) i umożliwia lepszą współpracę ze Światową Radą Kościołów, Konferencją Kościołów Europejskich, Radą Europy czy Unią Europejską.

- Czy są wymierne efekty działalności Forum?

- Sądzę, że przede wszystkim programy kształceniowe pomagają kobietom w rozwiązywaniu problemów, zachęcają do udziału w gremiach decyzyjnych, a tym samym przyczyniają się do pozytywnych zmian w otaczającym świecie.

Nie do przecenienia jest również wymiana doświadczeń, wzajemne poznawanie się. Forum na długo przed upadkiem muru, mówiło o jednej Europie.

- Dziękuję za rozmowę i proszę jeszcze powiedzieć, w jaki sposób można kontaktować się w sprawach dotyczących działalności Forum?

- Więcej informacji można znaleźć na stronie Forum: www.efecw.org, natomiast korespondencję należy kierować na adres:

Komisja Kobiet PRE - koordynatorka EFChF,
00-790 Warszawa,
ul. Willowa 1,
e-mail: pre@pre.pl